سیتریک اسید

اسید سیتریک عمدتا در ایران یک ماده افزودنی غذایی جهت طعم دهنده طبیعی و نگهدارنده استفاده می‌شود‌ و در برخی محصولات آرایشی‌ و مصارف پزشکی‌ نیز در نقش آنتی‌اکسیدان و در محصولات تمیزکننده نیز بکار برده می شود.

کاربردهای مهم اسید سیتریک با توجه به خواص در بسیاری از صنایع به طور گسترده ای استفاده می گردد. و به دلیل همین خواص چند منظوره، در کاربردهای متعددی مثل صنایع غذایی، نوشیدنی، دارویی، آرایشی و بهداشتی و نظافتی استفاده می شود.

شناخته شده‌ترین موارد کاربرد اسید سیتریک به شرح زیر  میباشد:

استفاده اسید سیتریک بعنوان نگهدارنده

جوهر لیمو یا اسید سیتریک از اسیدهای خوراکی، غالب استفاده از آن به عنوان طعم دهنده و نگهدارنده مواد غذایی و نوشیدنی ها بدون عوارض، به ویژه نوشابه و آب نبات است. نمک های سیترات فلزات مختلف برای رساندن مواد معدنی به شکل بیولوژیکی موجود در بسیاری از مکمل های غذایی استفاده می شوند در هر صد گرم از اسید سیتریک، 247کیلوکالری انرژی وجود دارد.

اسید سیتریک در تولید بستنی

از اسید سیتریک در بستنی سازی با قرارگیری میوه‌ های تکه شده در معرض هوا در کارخانه های تولید مواد خوراکی، میوه‌ ها تغییر رنگ داده و اکسید می‌ شوند. مخلوط آب و اسید می‌ تواند مانع از بروز چنین مشکلی برای میوه‌ ها شود. اسید سیتریک در تولید بستنی بعنوان امولسیون بکاربرده میشود.

اسید سیتریک در تولید پنیر

در صنایع لبنیات و پنیرسازی از اسیدسیتریک، به‌ویژه در پنیر موزارلا اسید سیتریک جهت کاتالیست جهت تخمیر سریع شیر استفاده می‌شود. تخمیر سریع به این منظور است که در مقادیر زیاد می‌توان پنیر بیشتری را در مدت کمتری تولید کرد.

اسید سیتریک در نگهداری میوه ها

در میوه های همچون سیب و یا آووکادو، هنگامی که مدتی در معرض هوا قرار می گیرند اکسید شده و به رنگ قهوه ای در می آیند. برای جلوگیری از اکسید شدن میوه ها (مانند سیب و آووکادو) آن را در مخلوطی از آب و سیتریک اسید غوطه ور می کنند.

اسید سیتریک در تولید مکمل

برخی مواقع از اسید سیتریک جهت مکمل غذایی مورد استفاده قرار می گیرد مثل ویتامین هایی که برای جذب شدن به محیط اسیدی نیاز دارند، از این رو اسید سیتریک می تواند بسیار مفید واقع شود. از دیگر مزیت اسید سیتریک امکان تولید به شکل پودری دانست که این موضوع سبب سهولت استفاده در غذاهای خشک می گردد citric acid هم چنین جهت ایجاد یک محیط اسیدی و تسهیل در فرایند تولید پنیر استفاده می کنند.

استفاده اسید سیتریک نگهدارنده کنسرو

جهت تازه نگهداشتن محصولات کنسروی، به ازای هر لیتر آب یک قاشق غذاخوری جوهر لیمو یا اسید سیتریک اضافه میکنند و همچنین برای گوشت به ازای هر 50کیلو به مقدار 50گرم سیتریک اسید استفاده می شود.

اسید سیتریک در محصولات مراقبت پوست و صنایع بهداشتی و ارایشی

استفاده اسید سیتریک از جهت نگهدارنده در محصولات مراقبت از پوست باید از فرمولاسیون زیر استفاده نمود: ابتدا 2 لیوان آب مقطر را جوشانده و سپس 0.05% تا 0.1% اسید را به آب جوشیده اضافه نمایید. محلول را هم بزنید تا اسید به خوبی در آب حل شود و سپس آن را رها نمایید تا خنک شود. پس از آنکه کامل خنک شد می توان به محصولات مراقبت پوست اضافه نمود.

میکروب زدایی در محصولات بهداشتی و آرایشی اهمیت ویژه ای دارد و نباید هیچ میکروب و باکتری در آن وجود باشد خاصیت اسیدها بدلیل ماهیتی که در ویژگی شیمیایی دارند، قادر به از بین بردن میکروب‌ها و باکتری‌ها بوده و محیط بهداشتی و عاری از آلودگی را در اختیار قرار دهند.

ماده شیمیایی اسید سیتریک دارای خاصیت ضد باکتری بوده و در صنایع تولیدی مواد بهداشتی که از عمده‌ترین مصرف کنندگان جوهر لیمو هستند از آن بهره می‌برند. اسید سیتریک از جهتی ایمنی و بدون عوارض یک ماده قابل اطمینان و با کارایی بالا است و جایگزین مناسبی برای سفیدکننده‌های محتوی کلر می باشد.

برای از بین بردن لکه‌های ناشی از زنگ زدگی، لکه ناشی از صابون، لکه آب سخت و آهک، اسید سیتریک کارایی بالایی داشته و معمولا به صورت تجاری و در تناژ زیاد به فروش میرسد.

در صنعت آرایشی و بهداشتی، اسید سیتریک به عنوان یک آلفا هیدروکسی اسید (AHA) جهت لایه برداری و جوانسازی پوست استفاده می شود و در محصولات مراقبت از پوست مانند کرم‌ها، سرم‌ها و پاک‌کننده‌ها و ژل ها با توجه به خاصیت لایه برداری به حذف سلول‌های مرده پوست و بهبود ظاهر خطوط و چین و چروک‌ها استفاده می‌شود.

اسید سیتریک برای تنظیم کننده و تثبیت کننده pH در محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می شود.

سیتریک اسید جهت متعادل کردن بسیاری از فرمول های مراقبت از پوست استفاده می شود در عین حال خواص ضد باکتریایی و ضد عفونی کنندگی این ماده آن را به یکی از ترکیبات اساسی و پر طرفدار در محصولات آرایشی، کرم های لایه بردار و محصولات شوینده تبدیل کرده است.

همچنین از این ماده معمولاً به عنوان بافر برای افزایش حلالیت هروئین قهوه ای و همینطور به عنوان یکی از مواد موثر در تولید بافت های صورت با خاصیت ضد ویروسی استفاده می شود. از خواص بافر سیترات برای کنترل pH در پاک کننده های خانگی و دارویی استفاده می شود.

یکی از کاربرد های موثر این ماده در صنایع دارویی استفاده از آن جهت تثبیت ترکیبات فعال داروها و بهبود طعم است.

اسید سیتریک در صنایع شوینده

اسید سیتریک عاملی برای تمیز کنندگی است و به دلیل خاصیت کیلیت، توانایی پاک کردن رسوبات کلسیم و سایر مواد معدنی را از سطوح دارد و اسید سیتریک ماده ای پاک کننده ایده آل در تولید محصولات پاک کننده خانگی و صنعتی بوده و جهت تمیز کردن سطوحی مانند سینک، پیشخوان آشپزخانه و وسایل حمام استفاده می گردد.

مثلا اسید سیتریک در بسیاری از محصولات پاک کننده خانگی مثل مواد شوینده ظرفشویی، شوینده های لباسشویی و پاک کننده های حمام مصرف شده و برای از بین بردن لکه ها و آلودگی های سرسخت کمک کرده و سطوح را تمیز و براق می کند.